شواهد علمی درباره‌ی ارتباط مغزها و سرطان

گزارش کارشناسان مؤسسه‌ی تحقیقات سرطان آمریکا (AICR) اعلام کرده‌اند که شواهد موجود درباره‌ی ارتباط مستقیم بین مصرف مغزها و کاهش خطر سرطان وجود دارد 

با این حال، یک تحلیل جامع از مطالعات بزرگ جمعیتی نشان داده است که با هر ۲۸ گرم (حدود یک مشت) مصرف روزانه‌ی مغزها، خطر کلی سرطان حدود ۱۵ درصد کاهش می‌یابد.

مطالعاتی که روی سرطان‌های خاص تمرکز داشته‌اند نیز کاهش خطر در سرطان روده بزرگ، رحم (اندومتر) و پانکراس (لوزالمعده) را در میان افرادی که بیشتر مغز مصرف می‌کنند نشان داده‌اند — هرچند این شواهد هنوز مقدماتی و محدود هستند.

 مغزها چگونه از سلامت بدن محافظت می‌کنند؟

با وجود اینکه انواع مختلف مغزها از نظر ترکیبات مغذی و مواد گیاهی فعال با هم تفاوت دارند، همه‌ی آن‌ها پتانسیل بالایی برای حمایت از سلامت بدن دارند.

۱. آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات ضدالتهابی

بیشتر مردم مغزها را به دلیل خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی آن‌ها می‌شناسند.

• آنتی‌اکسیدان‌ها مولکول‌هایی هستند که رادیکال‌های آزاد را مهار و خنثی می‌کنند — مولکول‌های ناپایداری که می‌توانند به DNA سلول‌ها آسیب بزنند و فرآیند سرطانی شدن را آغاز کنند.

• ترکیبات ضدالتهاب از دو جهت محافظت می‌کنند: هم از تشکیل رادیکال‌های آزاد جلوگیری می‌کنند و هم پیام‌های سلولی‌ای را که موجب رشد و گسترش سرطان می‌شوند، مهار می‌نمایند.

 ۲. ویتامین E در شکل‌های مختلف

ویتامین E در مغزها به چند شکل وجود دارد:

• آلفا-توکوفرول (α-tocopherol) که بیش از همه به عنوان آنتی‌اکسیدان شناخته می‌شود، در بادام، فندق و دانه‌ی کاج فراوان است.

• گاما-توکوفرول (γ-tocopherol) و توکوتری‌انول‌ها (tocotrienols) اشکال دیگری از ویتامین E هستند که برخی مطالعات سلولی و حیوانی نشان داده‌اند ممکن است خاصیت ضدالتهابی قوی‌تری نسبت به نوع آلفا داشته باشند.
  در مطالعات آزمایشگاهی دیده شده که گاما-توکوفرول می‌تواند رشد سلول‌های سرطانی را کاهش دهد.
  این ترکیبات به‌ویژه در گردو، پسته و پیکن (نوعی گردوی آمریکایی) فراوان‌اند.

 ۳. سلنیوم (Selenium)

سلنیوم یکی از اجزای ضروری آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی است و در مغز برزیلی (Brazil nut) به میزان بسیار بالایی وجود دارد.
فقط یک عدد مغز برزیلی می‌تواند حدود دو برابر نیاز روزانه‌ی بدن به سلنیوم را تأمین کند.
اما باید دقت کرد که مصرف بیش از حد آن ممکن است باعث مسمومیت با سلنیوم شود؛ بنابراین بهتر است از قانون “اگر کمی خوب است، زیادترش بهتر نیست” پیروی کنیم.

 ۴. فلاونوئیدها و اسیدهای فنولیک

این ترکیبات گیاهی بر بیان ژن‌ها و پیام‌های سلولی تأثیر می‌گذارند و باعث افزایش تولید آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی در بدن می‌شوند.
در مطالعات حیوانی و سلولی مشاهده شده که این ترکیبات به تقویت سیستم دفاعی سلول‌ها در برابر آسیب‌های سرطانی کمک می‌کنند.

 ۵. نقش مغزها در سلامت میکروبیوم روده

موضوعی نسبتاً جدید در پژوهش‌های تغذیه و سرطان، تأثیر تغذیه بر باکتری‌های مفید روده (میکروبیوم) است.
برخی انواع فیبر در مغزها، غذای مناسبی برای این باکتری‌ها فراهم می‌کنند.
همچنین بعضی ترکیبات گیاهی موجود در مغزها مولکول‌های بزرگی هستند که از دستگاه گوارش عبور می‌کنند بدون اینکه کاملاً هضم شوند.
این ترکیبات در روده‌ی بزرگ با میکروب‌ها تعامل دارند و به نظر می‌رسد اثر محافظتی در برابر سرطان ایجاد می‌کنند.

الاژیتانین‌ها (Ellagitannins) نوعی پلی‌فنول هستند که در گردو و پیکن یافت می‌شوند.
باکتری‌های روده این ترکیبات را به اسید الاژیک (Ellagic acid) و سپس به موادی به نام یورولیتین‌ها (Urolithins) تبدیل می‌کنند.
این مواد جذب بدن می‌شوند و هم در روده و هم در سایر نقاط بدن می‌توانند اثر بگذارند؛
در مطالعات حیوانی، اسید الاژیک و یورولیتین‌ها باعث افزایش آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی، کاهش رشد سلول‌های سرطانی و حتی مرگ برنامه‌ریزی‌شده‌ی سلول‌های توموری (Apoptosis) شده‌اند.

تحقیقات انسانی تازه نشان می‌دهد که چند هفته مصرف روزانه‌ی گردو باعث افزایش باکتری‌های مفید روده می‌شود که به سلامت عمومی بدن کمک می‌کنند. ۶. وزن بدن و کالری

از آنجا که مغزها در حجم کم کالری زیادی دارند (حدود ۱۶۰ تا ۲۰۰ کالری در هر ۲۸ گرم) برخی افراد نگرانند که ممکن است باعث چاقی شوند.
این موضوع مهم است، چون افزایش چربی بدن و اضافه‌وزن خطر حداقل ۱۲ نوع سرطان را بیشتر می‌کند.

تحلیل‌های پروژه‌ی CUP نشان داده که شواهد درباره‌ی رابطه‌ی مغزها و اضافه‌وزن هنوز برای نتیجه‌گیری نهایی کافی نیست.
اما مطالعات مشاهده‌ای و مداخله‌ای تقریباً همگی ارتباط مصرف مغزها با وزن کمتر، احتمال کمتر چاقی و سازگاری با رژیم‌های کاهش وزن را گزارش کرده‌اند.

چرا با وجود کالری زیاد، مغزها معمولاً باعث چاقی نمی‌شوند؟

• به دلیل داشتن فیبر، پروتئین و چربی‌های مفید، مغزها احساس سیری را افزایش می‌دهند و خروج غذا از معده را کندتر می‌کنند.

• در یک آزمایش کوچک با گردو، مشخص شد که مصرف گردو باعث افزایش ترشح هورمونی در روده می‌شود که پیام سیری را به مغز می‌فرستد و اشتها را کاهش می‌دهد.

• البته نتایج همه‌ی مطالعات یکسان نیست و نیاز به تحقیقات بیشتری هست.

• همچنین برخی تحقیقات نشان داده‌اند که حدود ۵ تا ۲۰ درصد کالری موجود در مغزها اصلاً جذب بدن نمی‌شود، چون بخشی از آن از دستگاه گوارش عبور کرده و دفع می‌شود.

 ۷. روش‌های سالم برای مصرف مغزها

مغزها را می‌توانید به روش‌های مختلف در رژیم غذایی روزانه بگنجانید:

• افزودن به فرنی، غلات صبحانه یا ماست.

• استفاده در سالادها برای افزودن تردی و طعم.

• مخلوط کردن با سبزیجات تفت‌داده، پاستا یا غلات پخته مانند برنج قهوه‌ای یا کینوا.

• ترکیب با میوه‌های خشک برای تهیه‌ی میان‌وعده‌ی سالم و قابل‌حمل (ترکیب موسوم به Trail mix).

 جمع‌بندی

مصرف منظم و متعادل مغزها (حدود یک مشت در روز):

• می‌تواند خطر کلی سرطان را کاهش دهد،

• سلامت روده و سیستم ایمنی را بهبود دهد،

• و به حفظ وزن سالم کمک کند.